Μια επισκοπηση των ενεργειακων πτυχων της φτωχειας στη Νοτια Ευρωπη

Σχετικα με το Προγραμμα μας

Το έργο EFPoRe-SE στοχεύει στη βελτίωση της δημόσιας διαχείρισης της ενεργειακής φτώχειας. Η ερευνητική ομάδα θα χρησιμοποιήσει δεδομένα από κάθε χώρα-εταίρο και θα ακολουθήσει σύγχρονες στατιστικές, χωρικές και οικονομετρικές προσεγγίσεις για την ανάπτυξη μεθόδων μέτρησης της ενεργειακής φτώχειας (ΕΦ). Το καινοτόμο μέρος του κύριου στόχου είναι η αναγνώριση μετρήσιμων αλλαγών στις ενεργειακές ανάγκες που παρατηρούνται σε διάφορες χώρες με διαφορετικό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο, πολιτική διακυβέρνηση και δομή πληθυσμού, καθώς και στη συμπεριφορά κάλυψης των ενεργειακών αναγκών. Οι ενσωματωμένες εργασίες του έργου θα επιχειρήσουν:

a) να διερευνήσουν τις αιτιώδεις σχέσεις μεταξύ δημοσιονομικών και κοινωνικοοικονομικών μεταβλητών και ενεργειακής φτώχειας στις χώρες της Νότιας Ευρώπης,

b) να ερμηνεύσουν τις παρατηρούμενες αλλαγές μεταξύ των χωρών, και

c) να διερευνήσουν πρωτοβουλίες πολιτικής για θέματα όπως το δημόσιο και το δημοσιονομικό σύστημα.

Ειδικοί στόχοι του έργου:

Η ανάλυση των ελληνικών δεδομένων και η σύγκρισή τους με δεδομένα από άλλες οικονομίες (εταίρους) στοχεύει στη μελέτη της επιρροής των ενεργειακών αναγκών στη ζωή των νοικοκυριών. Η μεθοδολογική προσέγγιση θα βασιστεί σε συγκεντρωτικά δεδομένα από τις εθνικές στατιστικές αρχές της Ελλάδας, Ιταλίας, Πορτογαλίας και Ισπανίας (ετήσιοι οικογενειακοί προϋπολογισμοί). Το όλο εγχείρημα συνοδεύεται από την προσδοκία ότι η εμπειρική τεκμηρίωση θα βοηθήσει στη μελέτη της ενεργειακής/καυστικής φτώχειας σε διεθνές επίπεδο. Οι συγκεκριμένοι στόχοι του προτεινόμενου έργου περιλαμβάνουν:

• Πρώτον, να αναδείξει τη συνολική εικόνα της ενεργειακής κατανάλωσης κατοικιών στην Ελλάδα και στις υπόλοιπες χώρες-εταίρους της Νότιας Ευρώπης (Ιταλία, Πορτογαλία και Ισπανία), εξετάζοντας τις διαστάσεις της ενεργειακής φτώχειας.

• Δεύτερον, να προσδιορίσει ποσοτικά μετρήσιμους δείκτες* που θα καθορίσουν ποιο νοικοκυριό μπορεί να χαρακτηριστεί ως φτωχό, αποκαλύπτοντας ουσιαστικές διαφορές μεταξύ νοικοκυριών σε διαφορετικές χώρες. Αυτοί οι δείκτες θα αναδείξουν τη διαρκή επίδραση της ενεργειακής φτώχειας στην κοινωνία και θα αποτελέσουν τη βάση για πολιτικά εργαλεία. Πιο πρόσφατα δεδομένα, συμπεριλαμβανομένων των επιπτώσεων της πανδημίας, θα προσφέρουν σημαντικά αποτελέσματα σχετικά με την καταναλωτική συμπεριφορά στον τομέα της ενέργειας στις οικονομίες της Νότιας Ευρώπης.

• Τρίτον, μετά τον προσδιορισμό των χαρακτηριστικών του πληθυσμού κάθε χώρας που αντιμετωπίζει ενεργειακή φτώχεια, θα δημιουργήσουμε και θα διαδώσουμε τη δυναμική ιστοσελίδα EFPoRe-SE, στην οποία θα δημοσιευτούν όλα τα αποτελέσματα του έργου (παραδοτέα). Επιπλέον, νοικοκυριά από κάθε χώρα-εταίρο μπορούν να συμμετάσχουν ανώνυμα παρέχοντας πληροφορίες (κοινωνικοοικονομικά, περιφερειακά στοιχεία, χαρακτηριστικά θερμικών συστημάτων, στοιχεία κατοικίας, κ.λπ.). Η πλατφόρμα θα αξιολογεί την κατάσταση ενεργειακής φτώχειας, λαμβάνοντας υπόψη την οικονομική κατάσταση κάθε χώρας.

• Τέταρτον, η εξαγωγή συμπερασμάτων για τα χαρακτηριστικά και τις επιπτώσεις των ενεργειακών αναγκών σχετικά με την ενεργειακή φτώχεια μπορεί να είναι χρήσιμη σε πιο γενικά θέματα, όπως πώς οι κοινωνίες μπορούν να αντιδράσουν σε σημαντικά οικονομικά και κοινωνικά σοκ όταν προσπαθούν να καλύψουν τις ενεργειακές τους ανάγκες. Με άλλα λόγια, τα εμπειρικά ευρήματα και η έρευνα θα μας οδηγήσουν σε έναν στρογγυλό διάλογο με την πρόσκληση υπευθύνων χάραξης πολιτικής και θα προσφέρουν συστάσεις και μέτρα για την ανακούφιση του ενεργειακού ζητήματος των νοικοκυριών σε κάθε χώρα.

• Τέλος, πέρα από τους στόχους που σχετίζονται με τα αναμενόμενα ερευνητικά αποτελέσματα, το έργο θα προσφέρει διεπιστημονική έρευνα ανοιχτή σε περιβαλλοντικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς επιστήμονες. Επίσης, επιδιώκει να δημιουργήσει συνεργασία μεταξύ ερευνητικών ινστιτούτων και πανεπιστημίων. Στο πλαίσιο αυτό, η υλοποίηση της πρότασης θα επιτρέψει την ανάπτυξη συνεργειών μάθησης και συνεργασίας – κυρίως εντός της ερευνητικής ομάδας προς όφελος των νεότερων ερευνητών. Επιπλέον, η διάδοση των ευρημάτων θα ενισχύσει περαιτέρω τη δικτύωση μεταξύ ερευνητών από συναφή ή διαφορετικά επιστημονικά πεδία.

Υφιστάμενες προκλήσεις: Όλες οι χώρες-εταίροι έχουν πολλές διαφορές στον ενεργειακό τομέα. Αυτά τα ζητήματα είναι γνωστά και έχουν επανειλημμένα προσελκύσει την προσοχή της επιστημονικής κοινότητας διεθνώς, σχετικά με τις μακροχρόνιες και μακροοικονομικές τους συνέπειες. Ωστόσο, η εξέταση της μέτρησης και της επίδρασης αυτών των ενεργειακών τάσεων στην κατανάλωση ενέργειας των κατοικιών παραμένει δυσανάλογα περιορισμένη σε σχέση με τη σημασία τους. Το τρέχον έργο στοχεύει να συνεισφέρει σε αυτόν τον τομέα διερευνώντας τον αντίκτυπο των ενεργειακών αναγκών σε επίπεδο νοικοκυριού, χρησιμοποιώντας μικροδεδομένα από μια εκτεταμένη διεθνή δειγματοληπτική έρευνα. Παρόλα αυτά, οι ασυνέπειες δεδομένων και οι ελλείψεις στις χώρες-εταίρους πρέπει να θεωρούνται ως πρόσθετες προκλήσεις και κίνδυνοι.

*Όσον αφορά τη μέτρηση της ενεργειακής φτώχειας, ορισμένοι υιοθετούν δείκτες ενεργειακής φτώχειας, άλλοι πραγματοποιούν ad-hoc έρευνες, ενώ κάποιοι έχουν αναπτύξει νέους δείκτες για την καλύτερη απόδοση του προβλήματος. Συγκεκριμένα, οι δείκτες ενεργειακής φτώχειας περιλαμβάνουν:

a) δείκτες βασισμένους στις δαπάνες,

b) δείκτες βασισμένους στη συναίνεση,

c) δείκτες άμεσης μέτρησης.